۱۰ فیلم فراموش‌نشدنی درباره فراموشی، آلزایمر و خاطره | با معرفی فیلم «پدر» ۲۰۲۰
سینما به عنوان هنری که با ضبط و ثبت تصاویر کاری شبیه ذهن را انجام می‌دهد، بار‌ها برای به‌تصویر کشیدن زندگی مبتلایان به آلزایمر تلاش کرده است. فلوریان زالر در فیلم «پدر» (۲۰۲۰ The father) با اقتباس از نمایشنامه خودش با همین نام سعی کرده است علاوه بر بازنمایی نشانه‌های بیماری زوال عقل از لحاظ ساختاری هم روایتی مناسب برای تمرکز بر زندگی یک پدر مبتلا به آلزایمر و رابطه او با دخترش انتخاب کند.
کاظم کلانتری | شهرآرانیوز - زندگی و رفتار و ذهن انسان‌ها خیلی پیچیده‌تر از هر سیستم تشخیص روان‌شناسی و بسیار عمیق‌تر از فهرست‌هایی است که علوم پزشکی و روان‌پزشکی از علائم و نشانه‌های بیماری می‌دهند. اگر آلزایمر منجر به اخلال در حافظه، توانایی شناسایی افرد، زمان یا مکان، بی‌اختیاری و بی‌تفاوتی هیجانی شود، کجای این فهرست می‌توان درد ناشی از فراموش‌کردن خود هستی و بودن را قرار داد؟ دردناک‌ترین علامت بیماری آلزایمر فراموش‌کردن تمام علائمی است که برای این بیماری فهرست کرده‌اند و این غشای نازک مغز در چرخه‌ای بی‌نهایت این واقعیت را مدام به یاد می‌آورد و دوباره از یاد می‌برد. در تعاریف محدود ما از فراموشی این بیماری به افراد کهن‌سال و دچار زوال عقل سنجاق شده و معمولا در همین تداعی‌هاست که فراموش می‌کنیم «فراموشی» ممکن است سراغ ما هم بیاید؛ شبیه «تصنیف نارایاما»، آن آیین کهن ژاپنی که هر کسی به سن ۷۰ سالگی برسد باید در قله کوهی تنها رها شود تا مرگ به سراغش بیاید.سینما به عنوان هنری که با ضبط و ثبت تصاویر کاری شبیه حفظ خاطرات و تصاویر در ذهن انسان را انجام می‌دهد، بار‌ها برای به تصویر کشیدن زندگی افرادی که درگیر آلزایمر هستند تلاش کرده است. «پدر» (۲۰۲۰) آخرین فیلمی است که برای نشان‌دادن زندگی واقعی یک بیمار آلزایمری ساخته شده است. فلوریان زالر با اقتباس از نمایشنامه خودش با همین نام سعی کرده است علاوه بر بازنمایی نشانه‌های بیماری آلزایمر از لحاظ ساختاری هم روایتی مناسب برای تمرکز بر زندگی یک پدر مبتلا به آلزایمر و رابطه او با دخترش انتخاب کند. به بهانه انتشار فیلم «پدر» با بازی آنتونی هاپکینز و الیویا کلمن در ادامه ۱۰ تا از بهترین فیلم‌هایی که درباره آلزایمر و خاطره و فراموشی ساخته شده‌اند معرفی می‌کنیم.
دور از او (۲۰۰۶)
Away from Her
کارگردان: سارا پلی
فیونا، که به آلزایمز مبتلاست داوطلبانه به خانه سالمندان می‌رود تا باری اضافه بر دوش، گرانت، شوهر ۵۰ ساله‌اش نباشد. گرانت روزی به دیدار فیونا می‌رود و می‌فهمد که با بدترشدن وضعیت حافظه فیونا او با مرد دیگری در خانه سالمندان دوستی نزدیکی پیدا کرده است. گرانت به دلیل عشق پاکی که به فیونا دارد و احترامی که برای او قائل است باید انتخاب کند چه چیزی سعادت و خوشبختی همسرش را در این شرایط تضمین می‌کند.
«هنوز آلیس» (۲۰۱۴)Still Alice
کارگردان‌ها: ریچارد گلتزر و واش وستمورلند
«هنوز آلیس»، تأثیر آلزایمر زودرس را بر زندگی زنی که با این بیماری زندگی می‌کند نشان می‌دهد. آلیس که سه فرزند بزرگسال دارد یک استاد برجسته زبانشناسی است و زندگی شاد و آرامی دارد. او سر یکی از کلاس‌هایش چند کلمه را فراموش می‌کند و وقتی بعد درمی‌یابد به آلزایمر زودرس دچار شده پیوندش با خانواده به چالش کشیده می‌شود. تلاش آلیس برای برقراری ارتباط با «آلیسی» که قبلا بوده است بسیار تأثیرگذار و الهام‌بخش است. نمایشی از ناامیدی، ترس، عصبانیت و کلافگی‌ای که می‌تواند با تشخیص زوال عقل سراغ آدمی بیاید.
خانواده سوج (۲۰۰۷)The Savages
کارگردان: تامارا جنکینز
خواهر و برادری که با هم مشکل دارند مجبور می‌شوند برای مراقبت از پدرشان که درگیر زوال عقل شده به هم نزدیک شوند. شاید قدرت فیلم به ترکیب فروتنی، وقار و شوخ‌طبعی در روایت باشد. یک کمدی تاریک که شوخ‌طبعی‌اش را با چیزی بسیار عمیق‌تر و در نهایت نشاط‌آورتر به تعادل می‌رساند. «وحشی‌ها» دو دوران را که ممکن است در زندگی همه ما اتفاق بیفتد نشان می‌دهد؛ دوران جوانی و دوران پیری.
دفترچه خاطرات (۲۰۰۴)Notebook
کارگردان: نیک کاساوتیس
فیلم «دفترچه» بر اساس رمان پرفروش نیکلاس اسپارکس به همین نام ساخته شده است. آلی به دلیل بیماری آلزایمر در خانه سالمندان به سر می‌برد و نوح، شوهرش، سعی می‌کند با خواندن دفترچه یادداشت، خاطراتی را از زندگی طولانی‌ای که با هم داشته‌اند زنده کند. رایان گاسلینگ و راشل مک آدامز نقش‌های جوانی این زوج را بازی می‌کنند. این فیلم یکی از معروف‌ترین عاشقانه‌های تاریخ سینما هم محسوب می‌شود.
آیریس (۲۰۰۲)Iris
کارگردان: ریچارد ایر
فیلم براساس کتاب «مرثیه برای آیریس»، داستان واقعی ابتلای رمان‌نویس انگلیسی، آیریس مرداک، به بیماری آلزایمر و عشق عمیق او به شریک زندگی‌اش را روایت می‌کند. جان حتی بعد از ابتلای آیریس به فراموشی و اختلال مشاعر مراقبت از او را رها نمی‌کند.
«فرصتی برای به یاد آوردن»یا «پاک‌کنی در ذهن من» (۲۰۰۴)
A Moment to Remember
لی جه-هان
آیا وقتی خاطرات فراموش شوند، روح هم از بین می‌رود؟ آدمی بدون حافظه و خاطره چه کسی خواهد بود؟ در فیلم فیلم «فرصتی برای به یادآوردن» این ایده بررسی می‌شود که چطور شخصیت و روابط ما براساس خاطرات ما شکل می‌گیرند. آیا ما بدون خاطراتمان همان انسان قبل خواهیم بود؟ ساختار غیرخطی فیلم براساس موضوع اصلی فیلم یعنی حافظه و به یاد آوردن انتخاب شده است. قصه ارتباط عاشقانه سو جین و چول سو در این فیلم یکی از نمونه‌های مشهور ملودرام‌های سینمای کره است. سو جین و چول سو عاشق هم می‌شوند، اما موانعی بر سر عشق‌شان به وجود می‌آید، مهمترین مانع از بین رفتن تدریجی حافظه دختر است ...
ربات و فرانک (۲۰۱۲)Robot and Frank
جیک شریر
یک سارق بازنشسته در مراحل اولیه ابتلا به آلزایمر است. پسرش یک ربات برای او می‌خرد تا از او مراقبت کند. اما او با هم‌دستی ربات، به زندگی قدیمی خود برمی‌گردد.
یادگاری (۲۰۰۰)Memento
کارگردان: کریستوفر نولان
لئونارد شلبی بر اثر یک اتفاق، حافظه کوتاه‌مدتش را از دست می‌دهد. او با کمک یادداشت‌ها، خالکوبی‌ها و عکس‌هایش سعی می‌کند کسی که همسرش را کشته‌است پیدا کند و انتقام بگیرد، چون خاطرات زمان کوتاهی در ذهن او باقی می‌مانند. کریستوفر فیلم را به سکانس‌های کوتاه چند دقیقه‌ای (از پنج تا ده دقیقه) تقسیم کرده است؛ زمان این سکانس‌ها دقیقا به اندازه زمانی است که لئو خاطرات را فراموش می‌کند.
درخشش ابدی یک ذهن پاک (۲۰۰۴)Eternal Sunshine of the Spotless Mind
کارگردان: میشل گوندری
دکتر هاوارد سرپرست یک کلینیک است که می‌تواند خاطراتی که آدم‌ها دوست ندارند در ذهن داشته باشند، پاک می‌کند. زوج‌ها مخصوصا در روز‌های نزدیک به ولنتاین به این کلینیک مراجعه می‌کنند تا خاطرات بدی را که از هم در ذهن خود دارند پاک کنند. کلمنتاین و جول که زمانی با هم زندگی می‌کردند آگاهانه تصمیم می‌گیرند خاطرات مشترکشان را پاک کنند، اما حتی بعد از فراموشی یکدیگر، باز هم به سمت هم کشیده می‌شوند.
«الیزابت گم شده است» (۲۰۱۹)Elizabeth Is Missing
کارگردان: آیسلینگ والش
ماود، مادربزرگ ۸۰ساله‌ای است که با بیماری آلزایمر زندگی می‌کند. او برای به یادآوردن برخی چیز‌ها باید آن‌ها را بنویسد. یک روز بهترین دوستش، زن مسن دیگری به نام الیزابت، سر قرارش با او حاضر نمی‌شود. در ذهن ماود این باور شکل می‌گیرد که اتفاقی شوم برای الیزابت رخ داده است، اما اطرافیانش به او توجهی نمی‌کنند. او مجبور می‌شود که خودش دنبال دوستش بگردد و در این راه حافظه‌اش به رمز و راز یک گمشده دیگر بازمی‌گردد: خواهر بزرگتر او، سوکی که ۷۰ سال قبل ناپدید شده است.
اگر شما هم فیلمی دیده‌اید یا کتابی خوانده‌اید که درباره خاطره و آلزایمر و فراموشی است در نظرات برایمان بنویسید.
* عکس نمایه مطلب از پوستر فیلم «چین و چروک» | Wrinkles 2011
مروری بر چند فیلم سینمای ایران که به موضوع بیماری آلزایمر پرداخته‌اند
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
